Coaching in de zorg: Een gids naar welzijn & veerkracht voor zorgteams!
Er is meer dan ooit nood aan coaching in de zorg. Soms lijken we al snel te vergeten hoe zwaar de afgelopen jaren zijn geweest voor deze sector. Zo is er niet alleen een overvloed aan werk, maar ook een te kort aan medewerkers. Coachen in de zorg helpt ons om deze helden te ondersteunen bij het ontwikkelen van nieuwe vaardigheden en overtuigingen. We reiken gesprekstechnieken aan zodat zorgteams veerkrachtiger en assertiever in hun schoenen staan.
Van ziekenhuizen en woonzorgcentra, tot de geestelijke gezondheidszorg – Hoe zorgt coaching voor meer welzijn, empathie & open communicatie in de zorg?
Ontdek in dit artikel:
- Waarom is er nood aan coaching in de zorg?
- De impact van coaching in de zorg
- 3 manieren om zelf in te zetten op coaching in de zorg
- Communicatie & gesprekstechnieken voor de zorg
Waarom is er nood aan coaching in de zorg?
Coaching in de zorg is toe te passen op allerlei thema’s. Toch merkten we in de afgelopen jaren enkele wederkerende uitdagingen op. Deze uitdaging ligt enerzijds in de kaderzetting, systemen en structuur van de zorg, en anderzijds bij de mensen en teams binnen het systeem.
Zo herkennen we bij zorgteams vaak dezelfde problematiek:
- Verlies van motivatie – Mensen starten vaak in de zorg omdat ze andere mensen willen helpen. Veel voldoening wordt echter uit het werk gezogen door de focus te verleggen op kaders in plaats van mensen.
- Overprikkeling & burn-out – We weten allemaal dat zorgpersoneel onder hoge druk staat. Maar door het tekort aan medewerkers is er vaak onvoldoende ruimte om volledig los te koppelen en de energie te reguleren.
- (Zelf)verwaarlozing – Door deze overmatige blootstelling aan druk is er vaak te weinig tijd voor zelfzorg. Veel mensen in de zorg zijn zeer empathisch. Maar dat zorgt er ook voor dat ze soms bepaalde dingen mee naar huis nemen. Daarbovenop zullen ze vaak het belang van de ander boven zichzelf plaatsen. Hoewel dit op zich een nobele handeling is, kan het op lange termijn voor problemen zorgen.
Coachende vraagstukken & uitdagingen in de zorg
Er zijn dus verschillende uitdagingen waar de zorgsector mee te kampen heeft. Coaching in de zorg helpt om weerbaarheid te ontwikkelen, zodat zorgteams beter om kunnen met de steeds veranderende sector. Hieronder geven we enkele kernuitdagingen mee waar de zorg mee kampt:
1) Overmatige kaderzetting, papierwerk en gebrek aan vertrouwen
Eerst en vooral draagt de zorg heel wat kaders met zich mee. Zo is er vaak maar een beperkte tijd per patiënt, en een hele hoop papierwerk voor elke handeling. Bij velen is dat echter niet de reden waarom ze in de zorg gaan werken.
2) Gebrek aan stilstaan en waardering
Vervolgens staan we vaak onvoldoende stil bij het zware werk dat geleverd wordt. Net zoals in elke job gaan we zodanig op in het dagelijkse werk, dat we vergeten om stil te staan bij de impact die we dagelijks maken. Je mag namelijk niet vergeten dat je met mensenlevens bezig bent. Het is dan ook belangrijk om te erkennen waar jijzelf en jouw team zich voor inzetten.
3) Last van redderspatronen & dramadriehoek
Mensen in de zorg zijn vaak behulpzaam. Maar deze kernkwaliteit kan ook doorslaan en een valkuil worden. Zo ontstaan er bijvoorbeeld dramarollen zoals die van de redder waarbij ongevraagd hulp wordt geboden. Iets wat je daarbij vaak hoort is: “Wacht, ik zal het wel oplossen!”
Kortom, een redder ontneemt iemands verantwoordelijkheden en maakt anderen zo afhankelijk van zichzelf. De onderliggende intentie is vaak niet om te helpen, maar om erkenning en waardering te krijgen.
4) Te directieve teams & een wirwar structuur
Ten slotte is er de manier waarop zorgteams zijn samengesteld. In veel zorginstellingen zijn er talloze tussenfuncties en niveaus die de autonomie wegnemen van individuele medewerkers. Het maakt mensen helpen vaak moeilijker, en zorgt voor frustraties op verschillende niveaus. Dit zowel bij de medewerkers, als bij de patiënt.
De impact van coaching in de zorg
Wanneer je inzet op coaching in de zorg verbeter je niet alleen de ervaring voor jouw medewerkers, maar voor alle stakeholders. Zo zijn meer gemotiveerde medewerkers, en betere teamdynamieken ook al snel merkbaar voor de patiënt en zijn naasten.
Maar wat zijn enkele thema’s waar een coach in de zorg rond werkt?
1) Meer zelfzorg & welzijn van medewerkers
Wat vele zorgmedewerkers vergeten is om ook de relatie met zichzelf te onderhouden. Daarom zetten we vaak in op persoonlijke balans en welzijn:
- Doorvoelen van emoties in plaats van afblokken en negeren
- De signaalfunctie van emoties herkennen en begrijpen
- Emotionele regulatie en zelfzorg activiteiten ontdekken
- Assertief communiceren en gezonde grenzen stellen
- Energiemanagement en flow leren reguleren
- …
Wanneer je opnieuw naar je lichaam leert luisteren kan je beter jouw energiesysteem reguleren. Zo ben je veerkrachtiger en speel je makkelijker in op eventuele obstakels of tegenslagen.
2) Open communicatie & verbeterde samenwerking
Coachen in de zorg draait ook rond het faciliteren van open communicatie. Zowel intern, als met externe stakeholders en patiënten. Je moet in staat zijn om soms moeilijke boodschappen over te brengen, maar ook om écht te luisteren naar de noden en onderliggende patronen van een patiënt. Er worden dan ook verschillende gesprekstechnieken gebruikt binnen de zorg.
Zo transformeer je een monoloog in een dialoog. Je sluit bijvoorbeeld aan bij het wereldbeeld van de ander in plaats van jouw eigen visie op te drukken. Zo zorg je niet alleen voor meer begrip, maar ook een grotere verantwoordelijkheid en eigenaarschap bij de patiënt die voor jou zit.
3) Coachend leidinggeven in de zorg
Ten slotte is er de ontwikkeling van leidinggevenden. Het is belangrijk dat ook leidinggevenden kunnen coachen op specifieke problemen en uitdagingen binnen de zorg. Het is belangrijk om de juiste communicatie en gesprekstechnieken onder de knie te krijgen.
- Actief luisteren: Leren om echt te luisteren naar de frustraties, problemen en onderliggende noden van medewerkers en op tijd ingrijpen voor het een probleem wordt. Bijvoorbeeld herkennen wanneer iemand te lang overprikkelt is voordat ernstige stressklachten ontstaan.
- Erkenning en waardering: De nodige erkenning en waardering geven voor de inzet van zorgteams en het omgaan met psychologisch zware voorvallen.
- Situationeel leiderschap en Cynefin: Jouw leiderschapsstijl aanpassen op basis van de situatie in kwestie. De leider belichamen waar jouw team en de situatie op dat moment het meeste nood aan heeft.
In conclusie, coaching in de zorg draagt bij aan meer welzijn, een betere samenwerking in en tussen teams, en een betere patiëntervaring.
3 manieren om zelf in te zetten op coaching in de zorg
Het is voor ons reeds een voorrecht geweest om te zien hoe bepaalde zorginstellingen aan de slag gaan met coaching! Maar hoe ga je nu best aan de slag met coaching in de zorg?
1) Investeer in de ontwikkeling van (team) coaching vaardigheden
Coachende vaardigheden zijn enorm waardevol, ook en vooral in de zorg. Dat is niet alleen een verrijking voor het team, maar ook voor jezelf. Zo leer je als coach allerlei vaardigheden die van pas komen in de zorg. Zoals:
- De kracht van actief luisteren en rapport creëren
- Beter communiceren en afstemmen
- Opmerkzaamheid: snel (onderliggende) patronen herkennen en benoemen
- Empathisch vermogen & emotionele stabiliteit ontwikkelen
- Veerkrachtig omgaan met stress
- Kritiek ombuigen naar feedback
- …
2) Ontwikkel & integreer relevante communicatie & gesprekstechnieken in de zorg
Ook goede communicatie is essentieel (voor coaching) in de zorg. Je moet vaak namelijk gevoelige en zelfs cruciale informatie overbrengen naar patiënten en hun naasten. Maar ook de onderlinge communicatie is belangrijk. Zo zijn er bijvoorbeeld gesprekstechnieken die je helpen om assertief te communiceren en grenzen te stellen, evenals feedback te vragen, en zoveel meer.
3) Leg een interne coaching pool aan
Ten slotte kan het ook een goed idee zijn om enkele mensen op te leiden tot professioneel (team)coach. Interne coaches hebben een diepe historiek en context binnen jouw organisatie. Ze kennen de problematiek van medewerkers, maar hebben ook inhoudelijke kennis over de werking, visie en strategie van de instelling.
Communicatie & gesprekstechnieken in de zorg
Wanneer je gesprekstechnieken gebruikt in de zorg kan je quasi altijd de 4 A’s volgen. Dat zijn 4 coachende attitudes die een goed, open gesprek garanderen:
- Aandacht en volle aanwezigheid – zodat je kan luisteren voorbij wat er gezegd wordt.
- Aansluiten bij de ander – in plaats van jouw eigen wereldbeeld en overtuigingen op te drukken.
- Accepteren zonder oordeel – door te leiden met nieuwsgierigheid. Probeer om de ander beter te begrijpen, in plaats van een oordeel te vellen.
- Authentiek blijven – door jezelf open te stellen en je eigen gevoel en interpretatie in te brengen als hypothese
Daarnaast zijn er nog heel wat gesprekstechnieken die je beter in gedacht houdt. Gelukkig zijn er enkele eenvoudige ezelsbruggetjes om deze te onthouden:
- OMA – laat je Oordelen, Meningen & Adviezen thuis.
- OEN – blijf altijd Open, Eerlijk & Nieuwsgierig.
- NIVEAU – een boodschap Niet Invullen Voor Een Ander!
- ANNA – Altijd Navragen, Nooit Aannemen.
Deze gesprekstechnieken bevorderen communicatie in de zorg tussen alle stakeholders. Het is belangrijk om helder en empathisch te communiceren, zodat je verschillende soorten gesprekken kan leiden. Dat vraagt meer dan het mededelen van een boodschap. Zo helpt de coachende attitude bijvoorbeeld bij het behouden van een open mindset. Ten slotte heb je als coach ook de juiste toolbox aan vragen, gesprekstechnieken en meer.
We hielpen reeds verschillende zorgteams richting een gezondere werkomgeving! Benieuwd hoe we jou kunnen helpen? Ontdek onze unieke aanpak!
